“Κοιλάδες του φόβου”: γράφει η Αλεξάνδρα Δεληγιώργη

ΜΙΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ, ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ
Επιμέλεια: Μαρία Σφυρόερα

1. Άρχισα να γράφω τις Κοιλάδες του φόβου το 2015, συνθέτοντας μικρά κείμενά μου, που μιλούσαν για έναν κόσμο τρομοκρατίας, ερειπίων και αγώνα επιβίωσης. Τους έδωσα, έτσι, τη συνοχή και μαζί την άπλα ενός μυθιστορήματος με θέμα έναν άξενο κόσμο όπου εγκαταβιούν μυθιστορηματικοί ήρωες, δεμένοι, οργανικά, με καταστάσεις, φόβους και προσδοκίες, παθήματα, δράσεις, προβληματισμούς.

2. Για τη σύνθεση, αξιοποίησα βιώματα, μνήμες, αγωνίες, φόβους και όνειρα που αναδεικνύουν τη δραματικότητα της ζωής προσώπων που παλεύουν να υπάρξουν μέσα στον μυθιστορηματικό κόσμο των Κοιλάδων του φόβου, που είναι καρπός τής σχέσης του συγγραφέα με τη ζοφερή πραγματικότητα των κρίσεων στις οποίες καλούμαστε να ζήσουμε, τραβηγμένη στα όριά της. Για να τον στήσω, μετέφερα την πλοκή από το παρόν στο εγγύς μέλλον, διευρύνοντας με τον τρόπο αυτό την οπτική μου.

Δεν πρόκειται, ωστόσο, για μελλοντολογικό μυθιστόρημα μια και η δυστοπική πραγματικότητα που ανασυνθέτω, υπαρκτή, εκτυλίσσεται ήδη στο παρόν. Απλώς η μετάθεση από το παρόν στο μέλλον μού επέτρεψε να δω, από την αναγκαία απόσταση, συμβαίνοντα και συμβεβηκότα μιας ακραία σκληρής πραγματικότητας.

Στις Κοιλάδες του φόβου οι ήρωες κινούνται και υπάρχουν σε έναν αντιστρέψιμο χρόνο που μετριέται με την ταχύτητα του φωτός και στον μη αντιστρέψιμο χρόνο της Ιστορίας με απρόβλεπτες διαταράξεις και εξισορροπήσεις που αντιστέκονται στην αυξανόμενη εντροπία. Με την ίδια λογική, οι ήρωες κινούνται στο καθεστώς μιας αναγκαιότητας που τους επιβάλλει υποταγή και προσαρμογή και συγχρόνως στη δυναμική μιας ελευθερίας που τους ωθεί να αναζητούν μια ποιητική ζωή, πέρα από την επιβίωση.

3. Το πνεύμα και το ύφος του βιβλίου εξυφαίνει το θέμα της χρεωκοπίας όσων αρνούνται να προσαρμοστούν στη νέα συνθήκη και της σκοτεινής ύλης που κρύβουν το σύμπαν και τα ανθρώπινα πράγματα.

4. Κατά κάποιο τρόπο, οι Κοιλάδες του φόβου συνεχίζουν, από έναν εντελώς διαφορετικό δρόμο, τη συγγραφική διαδρομή μου από το Γυναίκες ή σκοτεινή ύλη (2004) στο Ανέστιος. Ημερολόγια (2014). Σε αυτά τα τρία μυθιστορήματα αποτυπώνεται η πτώση και οι πόθοι των ηρώων που κρατούν ζωντανή μια σπίθα σωσμού από την ακάθεκτη κατρακύλα.

5. Τέλος, και σε αυτό το μυθιστόρημα, ανοίγω τη λογοτεχνία στη φιλοσοφία ώστε ο αναγνώστης, τελειώνοντας το βιβλίο, να μην αισθανθεί το διανοητικό και ψυχικό κενό που του αφήνει το δόγμα της «αφήγησης για την αφήγηση». Καθώς δεν έχει πολύ χρόνο για χάσιμο, με τις Κοιλάδες του φόβου θέλησα να τον προβληματίσω για τον δικό του τρόπο να υπάρχει μέσα στον κόσμο, που, ακόμη κι αν δεν το έχει συνειδητοποιήσει, η σχέση μαζί του τον κάνει αυτό που δεν ήθελε ή αναγκάστηκε να γίνει.

Όπως λέω στο δοκίμιό μου Το κόκκινο της φωτιάς (2016), η λογοτεχνία είναι για τη φιλοσοφία ό,τι είναι το πείραμα για την επιστήμη. Πρόκειται για μια υπόγεια σχέση που θέτει και τις δυο σε δοκιμασία.

Αξίζει να θυμίσω τον Χέγκελ, ο οποίος, στις αρχές του 19ου αιώνα, υποστήριξε ότι η τέχνη κινδυνεύει να εκλείψει χωρίς τον στοχασμό και τη διαλογικότητα, καθώς και τον Μπωντλαίρ, που, λίγες δεκαετίες μετά, υποστήριξε ότι η λογοτεχνία για να μη γίνει ανθρωποκτόνα και αυτοκτονική, πρέπει να βαδίσει αδελφωμένα με τη φιλοσοφία και την επιστήμη. Το 1829 ο Έντγκαρ Άλλαν Πόε γράφει το “Σονέτο – Στην επιστήμη”, που αναφέρεται σε χαοτικά γεγονότα που προκύπτουν από πολλαπλές αρχικές αιτίες ώστε να είναι αδύνατο να προβλέψεις την έκβασή τους.

Η συγγραφή είναι όντως χαοτικό φαινόμενο, αποτέλεσμα πολύπλοκων διεργασιών που ξεκινούν από πάρα πολλές μικρές και μεγάλες αιτίες και είναι αδύνατο να ξέρεις ακριβώς πού θα καταλήξουν.

Αλεξάνδρα Δεληγιώργη

Το μυθιστόρημα της Αλεξάνδρας Δεληγιώργη Κοιλάδες του φόβου κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Εκκρεμές (σελ.: 376, τιμή: €17,22).

Εικόνα εξωφύλλου: Valley of Itom before the Storm, Karl Bryullov, 1835

Η Αλεξάνδρα Δεληγιώργη γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη και ζει στην Αθήνα. Έκανε σπουδές Φιλοσοφίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, Kοινωνιολογίας / Eθνολογίας στη Σορβόννη και είναι Ομότιμη Καθηγήτρια του Α.Π.Θ. Συνεργάστηκε με φιλοσοφικά και λογοτεχνικά περιοδικά, καθώς και με εφημερίδες. Έχει εκδώσει μυθιστορήματα, διηγήματα, δοκίμια και φιλοσοφικές μελέτες. Τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου 1998 για το Ά-νοστον ήμαρ. Οδοιπορικό της σκέψης του Νικόλα Κάλας (εκδ. Άγρα, 1997) και με το βραβείο Νίκου Θέμελη 2012 για το μυθιστόρημά της Τρυφερός σύντροφος (εκδ. Άγρα, 2011). Το μυθιστόρημα Γυναίκες ή σκοτεινή ύλη (εκδ. Κέδρος, 2004) μεταφράστηκε στα ισπανικά, ενώ το βιβλίο Ανέστιος. Ημερολόγια (εκδ. Άγρα, 2014) συμπεριλήφθηκε στη βραχεία λίστα για το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος.